नेपालमा भलिबल राष्ट्रिय खेल भएको केही वर्ष भएको छ । नेपालमा लोकप्रिय रहेको यो खेल आजको अवस्थामा आइपुग्दा सम्म धेरैको लगानी, मिहेनत र परिश्रमले सिञ्चित छ । परन्तु आज लोकप्रियता र फेम दुवै हुँदा विगतका ती दिनहरू बिर्सिएका छन् । अझ भनौ, आजको पुस्ताले अग्रजहरूलाई विषर्न थालेको छ । हो, अहिलेको चर्चा पुराना पुस्ताका भलिबल खेलाडी मिलन गुरुङको ।
सन् १९७८ मा थाइल्यान्डको बैककमा भएको एसियाली खेलकुदमा नेपाली भलिबल टोली सहभागी थियो ।यो नै नेपालको पहिलो अन्तर्राष्ट्रिय प्रतियोगिता हो । हरिहर श्रेष्ठको नेतृत्वमा रहेको यसै टोलीका प्रभावकारी खेलाडी थिए, मिलन । बायाँ हाते मिलन विङ स्पाइकर थिए । उनले सन् १९८२ पछि भलिबल खेल्न छाडे । यस बिचमा चिन, पाकिस्तान, रुस र भारतमा भएका अन्तर्राष्ट्रिय प्रतियोगिता खेले । ९० को दशकमा भरत शाहको उदय हुनु अघि सम्म नेपालले बायाँ हाते स्पाइकरको अभाव महसुस गरिरहेको थियो । भरतको युग पछि त्यो अभाव अझै छँदै नै छ ।
बि.स २०३० मा जागिरको सिलसिलामा काठमाडौँ आइपुगेका मिलन जावलाखेल युथ क्लबमा आबद्ध भए । मिलन र कपिल किशोर श्रेष्ठ(जो पछि मुख्य प्रशिक्षक भए ) जावलाखेलमा आबद्ध भए पछि मिलन र कपिल सहितको टोलीले २०३१ देखि राष्ट्रिय स्तरमा प्रभाव देखाउन थालेको थियो । त्यो प्रभाव बढ्दै गएर बि.स २०३४ देखि ३८ सम्ममा बाग्मती अञ्चलले एउटा उँचाइ लिएको थियो । जावलाखेलको प्रभाव रहेको बाग्मती अञ्चलले लगातार पाँच पटक राष्ट्रिय च्याम्पियनको ताज पहिरिन सफल भयो ।

यो पुस्ता पछि पनि जावलाखेलको प्रभाव धेरै समय रह्यो । राम विष्ट, केदार ताम्राकार, लक्ष्मी नारायण श्रेष्ठ, मधु राणा,रमेश खरेल( जो पछि सर्वाधिक लोकप्रिय प्रहरी अधिकृतको रूपमा चिनिए ), मिनध्वज खड्का( जसले पछि आर्मी क्लबको नेतृत्व गरे),गणेश केसी,दीपक ताम्राकार , गङ्गाराम राजकर्णिकार, राजेश मास्के र अक्कल बहादुर चन्द लगायतको समूहले जावलाखेलको त्यो साखलाई कायम नै राखेको थियो ।
समय फेरिएको छ, नेपाली भलिबलमा विभागीय टोलीको पकड छ । मिलनको जीवनमा पनि धेरै यात्रा कोरिएको छ । पर्यटन व्यवसायमा सक्रिय उनी देशको राजनीतिक अवस्थाले व्यापार चौपट भयो । उनको खानदानी पेसा सेना । बाबु मिभ कुमार गुरुङ ब्रिटिस लाहुरे भएका कारण बेलायत प्रवेश सहज थियो । यसै कारण उनी बेलायत पुगे ।
जहाँ रहे पनि नेपालको मायाले उनलाई छाडेको छैन । नेपालको अवस्थालाई देखेका छन् । नेपालको भलिबल व्यवसायीकी बनेको छ , खेलाडीको शारीरिक बनावट मिलेको छ । नाम र फेम दुवै छ । सुविधा छ र लोकप्रियता पनि । तर, खेलकुदमा सबैभन्दा आवश्यक पर्ने नियमित र व्यवस्थित प्रशिक्षण भने अहिले छैन । उनको नजरमा यो नै नेपाली भलिबलको सबैभन्दा ठुलो समस्या हो ।

पूर्व खेलाडीको रूपमा उनलाई माया पनि छ । नेपाल आएको समयमा भलिबल हेर्ने आदत छ । महिला भलिबल धेरै विकास भएको देखिएकोमा उनी खसी पनि छन् । अहिलेको समय धेरै फेरिए पनि एउटा साँचो के हो भने मिलनको पुस्ताका कारण जावलाखेलले घरेलु देखि विदेशी भूमिसम्म जसरी पकड कायम गर्न सफल भयो, त्यो एकछत्र पकड सायद अव कुनै टोलीको रहने छैन । आजको दिनमा पनि राष्ट्रिय खेल भलिबलको कुरा गर्दा त्यो पुस्ता र त्यो पकडको चर्चा नगर्ने हो भने सायद इतिहास नै अपुरो हुने छ ।