अखिल नेपाल फुटबल सङ्घ ( एन्फा) भित्रको विवादले उग्र रूप लिएको छ । सञ्चार माध्यममा छताछुल्ल भएको छ । अध्यक्षले तराइवासीको बारे सार्वजनिक गरेको धारणा, ललितपुर जिल्ला फुटबल सङ्घ माथिको कारबाही, भक्तपुर र कास्की जिल्ला सङ्घका आन्तरिक मामलाका परिचर्चा लगायत विषयले फुटबलको बजार तातेको छ ।

यी भए बाहिर देखिने विषय । नेपाली फुटबललाई केही वर्ष देखि नजिकबाट नियालिरहेकाहरूका आँखामा आश्चर्य लाग्दा केही दृश्य देखिए । विगतमा गणेश थापाको नेतृत्वलाई गलत ठहर गर्दै आन्दोलन देखि निर्वाचनसम्म लगातार वर्तमान अध्यक्ष कर्मा छिरिङ शेर्पालाई साथ दिँदै आएका पङ्कज नेम्बाङ र नवीन पाण्डेको साथ अहिले छैन । त्यसो त लामो समय कर्मालाई साथ दिएका विजय नारायण मानन्धर कर्मा शक्तिमा आसिन केही समय पछि नै टाढीएका थिए । लामो समयका सहयोगी दावा लामालाई कर्माले विरोधी ठहर गरे पछि फुटबल समिटीको संयोजक बाट हटाइएका छन् । अनी सस्थापन पक्षबाट बाहीरिनेमा शुक गुरुङ समेत रहेका छन् ।

अस्थिर देखिँदै आएका टासी घले र रमेश जङ्ग रायमाझीको बलियो उपस्थितिसँगै पाण्डे र नेम्बाङसंग शेर्पा टाढिनुले धेरैलाई आश्चर्यमा पार्न पनि सक्छ । तर, वर्तमान एन्फा अध्यक्ष कर्मा छिरिङको फुटबल राजनीति र उनको फड्कोलाई हेर्ने हो भने उनका हरेक सम्बन्ध अस्थिर , तत्काल सम्झौता गर्ने र केही समय पछि भङ्ग गर्ने शैलीको रहेको उनलाई लामो समय देखि नजिकबाट नियाल्नेका लागि अवगत भएको विषय हो । कर्माको राजनीतिक र संस्थागत जीवनका उदयका बाटाहरू कमलाई थाहा छ, जुन आश्चर्य लाग्दा छन् ।
बि.स ५० को दशकको सुरुवात । सत्तारुढ, नेपाली काँग्रेस ३६ से र ७४ ए को विवादले छताछुल्ल थियो । ३६ से कित्ताको केन्द्र विन्दु थियो, काठमाडौँ जिल्ला कार्यालय । प्रकाश मान सिंह काठमाडौँ काँग्रेसका सभापति थिए भने नविन्द्र राज जोशी केही समय अघि भएको नेबी सङ्घको बुटवल महाधिवेशनमा अध्यक्षका प्रत्याशी । नेबी सङ्घ काठमाडौँ जिल्ला कार्य समिति प्रकाश मान र नविन्द्र राजको पकडमा । सो सङ्घको अध्यक्ष थिए कराँते खेलाडी राजन केसी । सचिव थिए श्रीराम लामिछाने, कोषाध्यक्ष थिए प्रसन्न मान श्रेष्ठ ( जो पछि ओलम्पिक कमिटीका सदस्य तथा ह्यान्डबल सङ्घका महासचिव भए ) अनि उपाध्यक्ष थिए हालका एन्फा अध्यक्ष कर्मा छिरिङ । विवादकै बिच नेबी सङ्घका अध्यक्ष नारायण प्रसाद साउद( एसपी) ले केन्द्रीय समिति विघटन गर्दै १९ सदस्सीय नयाँ कार्य समिति गठन गरे । कम आकीँएका कर्माको त्यो फड्को थियो , यसमा पनि उनी निकट कसैलाई अत्तो पत्तो नभई केन्द्रीय सदस्य भएका थिए । हो, यो घटनालाई अहिले पनि धेरैले सम्झने गरेका छन् ।

अव हेरौँ ५० को दशकमा नै नेपाली फुटबलको समीकरण । जुन समीकरण हेर्दा कर्माको उदय असामान्य मानिन्छ । नेपालमा रहेका ए डिभिजन क्लब मध्य युनाइटेड क्लबको नेतृत्व तहमा रहेका कृष्ण भक्त मानन्धर एमालेका जल्दा बल्दा अनुहार थिए । थ्री स्टारका ललीतृकष्ण श्रेष्ठ( हाल दिवङ्गत भइसकेका ) काँग्रेस पार्टीका त्यत्तिकै जल्दा बल्दा कार्यकर्ता । अर्को समीकरण थियो, ललितपुरका फ्रेन्ड्स र जावलाखेलको साथै एनआरटीको नेतृत्व लामो समय गणेश थापाको अनुकुल रहेको थियो । आरसीटी क्लब परापूर्व कालदेखि काँग्रेसी राजनीतिको निकट मानिन्थ्यो । पूर्व एन्फा अध्यक्ष पुरुषोत्तम लाल श्रेष्ठको प्रभावमा यो क्लब लामो समय रह््रयो । अनि सङ्कटामा आबद्ध थिए तेक्वान्दो र फुटबल दुवै खेलमा सक्रिय इन्द्रमान तुलाधर । उनी बि.स २०४९ सालमा नेबी सङ्घको प्रतिनिधित्व गर्दै पब्लिक युथ क्याम्पसका स्ववीयु सभापति भएका थिए । काठमाडौँ क्लबमा मिश्र दाजु भाइ( सञ्जीव र मृगेन्द्रको पकड थियो । त्यही मिश्र दाजु भाइको राजनीतिक प्रभाव यस्तो थियो की यसै परिवारीक सदस्य सुरेन्द्र मिश्र प्रकाश मानका किचेन क्याबिनेटकै रूपमा थिए । हो, यस बिचमा कर्मा छिरिङको उदय भएको हो ।

उनको एक पछि अर्को फड्कोको सुरुवात भयो, जहाँको यात्रा हेर्दा टिम बनाउने फाइदा लिने र तत्काल टिम छाड्दै नयाँ टिम बनाउने एउटा शृङ्खला देखिएको छ । २०५७ को कुरा हो । नेपाली फुटबलमा डरलाग्दो राजनीतिक हस्तक्षेप भयो । फुटबल सङ्घ भित्र रहेका धेरैले गणेश थापाको नेतृत्वमा रहेको तत्कालीन सङ्घको विरुद्धमा आवाज उठाए । राखेपका तत्कालीन सदस्य सचिव विनोद शङ्कर पालिखेले थापा नेतृत्वको एन्फा विघटन गर्दै गीता राणाको नेतृत्वमा अर्को सङ्घ गठन गरे । यो राजनीतिक हस्तक्षेप थियो । यस क्रममा लामो समय काँग्रेसी राजनीति बिताएका र खेलकुदमा पनि संलग्न धेरै अनुहारलाई माथ खुवाउँदै कर्मा एकाएक उपाध्यक्ष बने । यो अर्को आश्चर्य जनक फड्को थियो । त्यस पछि राष्ट्रिय मान्यता प्राप्त र अन्तर्राष्ट्रिय मान्यता प्राप्त दुई एन्फा अस्तित्वमा थिए ।
राणा नेतृत्वमा रहेको सङ्घको साधारण सभामा परिषद् सदस्य सचिव पालिखे सहितको टोली टासी घलेलाई अध्यक्ष बनाउन लागी परे । साधारण सभामा राणाले जित हात पारे पछि कर्मा, टासी र कुमार थापा लगायतको समूहले गणेश थापालाई साथ दिए । पालिखे आफैले राणा कमिटी अस्तित्वमा नरहेको र एन्फा विवाद समाप्त भएको घोषणा गरे । यसमा पनि कर्माले अर्को पटक फड्को मारे ।
यस पछि बारम्बार थापा नेतृत्वको विरुद्धमा आन्दोलन भए । मुद्दा फरक थिए । तर, जसले आन्दोलन गरे प्राय यी सबै थापाकै मिलेमतोमा सरिक भए । लामो समय थापा नेतृत्वको विरुद्धमा रङ्गशालामा उपस्थित भएर एक्लै आवाज उठाउने सञ्जीव मिश्र केही समय पछि एन्फाका संस्थापन पक्षमा सक्रिय रहे ।

यस पछि आरसीटी क्लब , सरस्वती क्लब र सङ्कटा क्लब लगायतको समूहले आन्दोलन गरेको थियो । यो पनि सहमतिमा टुङ्गिएको थियो । लामो समय पछि कर्मा सहिले टिकाउ आन्दोलन गरे । उनको आन्दोलन अन्ततः नेतृत्वमा गएर टुङ्गियो । यसका धेरै कारण हुन सक्छन् , तर एउटा कारण प्रस्ट छ । त्यो आन्दोलनमा सबै भन्दा बलियो साथ दिनेले थापा नेतृत्वसँग सम्झौता गरेनन् । यसै आन्दोलनको नेतृत्व गर्ने पाण्डे र नेम्बाङ अहिले शेर्पाको साथमा छैनन् । तर, तुलाधर, मिश्र र टासीको एउटा यस्तो झुन्ड छ । कर्मा आफैको उदय सम्झौता र धोका केन्द्रित त हुँदै हो , यसै खाले एउटा समूह तयार भएको छ । जसको मूल प्रतिनिधि मात्र टासी हुन् । अनुमान सहज छ , फेरी लफडा र फेरी मिल्ने एउटा शृङ्खला अघि बढाउने भन्दा बाहेक यो एन्फाले केही गतिलो गर्दैन । फड्को मार्दै छाड्दै गर्ने आदत भएका कर्माले अव कसलाई छाड्ने हो या समयले उनलाई छाड्ने हो त्यो त भविष्यले नै देखाउला । किनकि अव त उनी इतिहासले त्यसतै चतुर पुष्टि गरिसकेकाहरूको जमातमा छन् ।