वर्षौँ देखि नेपालको खेलकुद परिसरमा सक्रिय एउटा व्यक्ति, जसले खेलाडीको रूपमा पाएका केही सफलता पछि आफूलाई कर्मचारी नेता र व्यवस्थापकीय भूमिकामा पनि सबल तुल्यायो । त्यसो त नेपालकै एक प्रमुख खेल कराँतेको प्रशिक्षकका रूपमा उनको परिचय त्यत्तिकै जनदार छ । परन्तु, सरल, शान्त, मिजासिला र मैत्री स्वभावका कराँते प्रशिक्षक नारायण देव राणाको यो चर्चा ।

ललितपुरका यी ५० वर्षे प्रशिक्षक ब्रुस लीको मार्सल आर्टबाट प्रभावित भए । यसै कारण मार्सल आर्टीस्ट  बन्ने चाहनाले पछ्याउन सुरु गरेको थियो ।  यस पछि कराँतेमा प्रभावित राणाले सन् १९९९ सम्म विभिन्न प्रतियोगितामा सहभागिता जनाए । सन् २००४ देखि भने उनको यात्रा प्रशिक्षकको रूपमा निरन्तर अघि बढ्न सुरु गरेको थियो । सन् २०१५  मा उनले वर्ल्ड कुमुते अर्गनाइजेसनको प्रशिक्षकको रूपमा आफूलाई दर्ज गरे । नेपालको हकमा यो दुर्लभ सफलता पाउने पहिलो व्यक्तिको रूपमा नारायण रहे ।

रेफ्रि र प्रशिक्षकको रूपमा उत्तिकै सफल राणाले सन् २००५ मा युएसए कराँते फेडेरेसन र इन्टरनेसनल रेफ्रि काउन्सिलले काठमाडौँमा आयोजना गरेको सेमिनार मार्फत वर्ल्ड रेफ्रि कोर्समा डिप्लोमा गरेका थिए । प्रशिक्षकको रूपमा सन् २००४ मा गरेको ९० दिने कोर्सले जीवनको बाटो मात्र फेरेन यसलाई पूर्ण रूपमा सदुपयोग गर्दै थुप्रै नेपाली किशोरको भविष्यलाई गर्व गर्न लायक बनाउनका लागि प्रयोग गरे ।

त्यसो त हाल छैटौँ डनका राणाले आफू किशोर हुँदा पाएका सफलता पनि चर्चा गर्न लायक थिए । सन् १९९५ मा मध्य पश्चिम सितेरियो कराँते च्याम्पियनसिपका स्वर्ण विजेता राणाले भारतमा पहिले आमन्त्रण कराँते प्रतियोगितामा पनि स्वर्ण पदक जिते । यसको एक वर्ष अघि उनले खुला किक बक्सिङ च्याम्पियनसिपमा स्वर्ण तथा ललितपुर मा भएको क्षेत्रीय कराँते प्रतियोगितामा कांस्य पदक पाएका थिए । उनको राम्रो लय भने सन् ९० को दशकको सुरुवातमै थियो । सन् १९९२ मा काठमाडौँमा भएको दक्षिण एसियाली कराँते च्याम्पियनसिपका स्वर्ण पदकधारी राणाले  सन् १९९१ मा काठमाडौँमा भएको एसियन एसकेएफ शिखर कराँते च्याम्पियनसिपमा कांस्य पदक जितेका थिए । उनले सन् १९९३ मा धनगढीमा भएको पहिले शिव स्मृति आमन्त्रण कराँते प्रतियोगितामा स्वर्ण पदक जितेका थिए ।

खेल जीवनको लगत्तै रेफ्रिमा धेरै सक्रिय राणाले प्रशिक्षकको रूपमा भने धेरै फड्को मारेका छन् । सन् २००६ मा कतारको दोहामा भएको एसियाली कराँते च्याम्पियनसिपमा नेपाली टोलीको रूपमा राणाका लागि त्यो प्रतियोगिता सम्झन लायक बनेको छ । जहाँ केही नेपाली खेलाडी उत्कृष्ट प्रदर्शनका बाबजुद पदक भन्दा अलि पर रहेका थिए । यस भन्दा अघि सन् २००० मा देहरादुनमा भएको ओकाजाकी कपमा उनकै प्रशिक्षणमा नेपाली टोलीले सानदार प्रदर्शन गरेको थियो । जुन प्रदर्शनले नै उनी कुनै पनि नेपाली टोली हेर्न सक्षम रहेको पुष्टि भइसकेको थियो । सन् २०१२ मा हंङकङमा भएको एसिया प्यासिफिक तथा त्यसको ६ वर्ष पछि  इन्डोनेसियाको जकार्तामा भएको एसिया प्यासिफिक सितेरियो कराँते च्याम्पियनसिपको सफलताले नारायणको उत्कृष्टतालाई थप पुष्टि गरेको थियो । यसै प्रतियोगिताको सन् २०१४ मा भएको संस्करणमा भने राणाको नेतृत्वमा नेपाली टोलीले सहभागिता जनाएको थियो । यसै गरी,सन् २००० मा पुनेमा भएको प्रतियोगितामा पनि उनी टोली नेता रहेका थिए ।

उनले थुप्रै गतिविधिमा सहभागिता जनाउनुका साथै आफूलाई परिष्कृत गर्न तालीम पनि लिए । यी नै मध्य सन् २०१३ मा काठमाडौँमा भएको सेमिनारबाट पनि आफूले धेरै कुरा सिकेको नारायण बताउँछन् । त्यसो त प्रशासनिक रूपमा उनी नेपाल कुस्ती सङ्घको अध्यक्षको रूपमा जिम्मेवारी सम्हाल्न पनि सफल भए ।

यी यावत सफलताका कारण उनी सन् २०१६ मा ललितपुर कराँते सङ्घबाट सम्मानित भएका थिए । दुई पटक आफूले नेतृत्व गरेको राष्ट्रिय खेलकुद परिषद्, कर्मचारी सङ्घबाट पनि उनी सम्मानित भए । नेपाली कराँतेलाई विश्वको सामु चिनाउन तथा नेपाली खेलाडीको स्वर्णिम भविष्य निर्माण  गर्न महत्त्वपूर्ण भूमिका निभाएकै कारण नेपाल सितेरियो कराँते सङ्घले उनलाई सम्मान गरेका थियो । सन् १९९३ मा ललितपुर जिल्ला खेलकुद विकास समितिबाट सम्मानित उनी पाँचौँ राष्ट्रिय खेलकुदमा रेफ्रिको रूपमा निभाएको भूमिकाका कारण पनि सम्मानित भएका थिए ।

लगभग ३५ वर्ष कराँतेमा बिताएका यी नै सरल व्यक्ति नारायणमा अहिले पनि कुनै काम तथा कुनै टोली हेर्ने जोस उत्तिकै छ । सफलता दिलाउने विश्वास पनि छ । तर, यसमा रत्तीभर दम्भ भने छैन ।